Þrælslund við bankakerfið

Stóru viðskiptabankarnir högnuðust um rúmlega 80 milljarða króna á síðasta ári.

Nokkrir stjórnmálamenn gagnrýna bankana og almenningur tuðar við eldhúsborðið. Bankarnir eru ekki góðgerðastofnanir svo  það þýðir ekkert að kvarta við þá. Það er á valdi stjórnvalda að setja lög sem takmarka völd bankakerfisins. Staðreyndin er því miður sú að stjórnvöld hafa lítið sem ekkert gert til að hafa stjórn á fjármálakerfinu. Miklu fremur mætti segja að þau hafi dansað með fjármálakerfinu.

Af hverju er ekki búið að aðskilja viðskipta og fjárfestingabanka. Hvað varð um loforðin um afnám verðtryggingarinnar og hvar er lyklafrumvarpið?

Bankarnir skulda endurreisnina og þeir skulda ríkisábyrgðina á innistæðum landsmanna. Þannig gæti ríkið fengið hundruð milljarða í ríkiskassann en engin tilraun hefur verið gerð til að rukka inn þessa fjármuni. Það er því nokkuð ljóst að bankarnir stjórna og fara sínu fram.

Hvað veldur?

Ríkið er háð bönkunum um peninga þegar skatttekjur þess eru að þrotum. Þá selur ríkið skuldabréf eða víxla til bankanna til að skapa peninga fyrir sig. Það er bönkunum í sjálfsvald sett hvort þeir kaupi ríkisvíxla eða skuldabréf af ríkinu. Ef bankarnir neita þá vantar ríkinu peninga til að sinna þjónustu sinni. Þar sem bankarnir halda um budduna þá stjórna þeir.

Þessu verður að breyta og það verður bara gert með nýrri löggjöf þar sem valdið til að búa til peninga verður fært frá bönkunum til ríkisins. Krafan um nýja löggjöf verður að koma frá almenningi því ekki virðist löggjafinn hafa burði í sér til þess.

 

 

Uppgjör við hrunið

 

Síðasta vika var um margt stórmerkileg. Það varð ákveðið uppgjör við hrunið sem almenningur hefur kallað eftir allt frá hruni. Fyrst má nefna ákvörðunina um kaup á gögnum úr skattaskjólum. Eftir undarlegt útspil fjármálaráðherra sem byrjaði með gagnrýni hans á skattrannsóknarstjóra en endaði með  ákvörðun um kaup á umræddum gögnum. Þá niðurstöðu má m.a. þakka sterkum viðbrögðum úr samfélaginu og kröfunni um réttlæti. Það var mikið gleðiefni að sjá að baráttan getur skilað árangri og sýnir að við almenningur verðum að halda vöku okkar.

Í lok vikunnar urðu líka önnur tímamót sem hægt er að skilgreina sem uppgjör við hrunið en þá dæmdi Hæstiréttur í Al-Thani málinu svokallaða. Þar fengu menn sem voru í guðatölu fyrir hrun þunga dóma fyrir svindl og að stunda blekkingarleiki sem höfðu alvarlegar afleiðingar fyrir íslenskt efnahagslíf. Margir voru búnir að gefa upp alla von um réttlæti og þess vegna varð þarna smá vonarglæta um að eitthvað væri að breytast.

Ég vona svo sannarlega að það sé rétt. Hvað á að breytast? Að mínu mati eigum við ekkert að vera að velta okkur uppúr viðbrögðum gerenda (þeir eru búnir að fá alveg nógu mikla athygli) heldur ættum við að horfa til viðbragða fjármálakerfisins og valdhafanna. Ætla þeir að læra eitthvað af mistökum fortíðarinnar og setja hérna nýjar leikreglur sem setja skorður á græðgi og spillingu fjármálakerfisins. Þetta er verkefni okkar og það er ekki lítið.