Hvað er þetta-nenna menn þessu ekki lengur

Skipstjórinn Björn Valur er kominn á sjóinn að veiða. Þarft verk og sjálfsagt. Fréttir dagsins bera það með sér að Björn Valur hafi slysast inná þing í vor. Hann er að minnsta kosti ekki viss hvort hann eigi að stunda sjóinn eða þingstörf. Sem varaformanni fjárlaganefndar virðist honum ekki renna blóðið til skyldunnar að fullvinna víxil sem nemur næstum heilli þjóðarframleiðslu. Að fá afleysingu á bátnum hefur a.m.k. ekki jafn mikil áhrif á þjóðarhag.

Hann vill drífa Icesave í gegnum þingið. Hann skilur ekkert í þessu þrasi, segir að menn séu farnir að þrasa um sömu hlutina oftar en einu sinni. Maður gæti freistast til að halda að þarna væri skipstjórinn kominn sem stjórnar í sinni brú og ekkert mas. Því miður held ég að hann sé bara háseti hjá Steingrími.

Hvers eigum við Íslendingar að gjalda? Hollenskir innistæðueigendur vilja ekki að við skrifum undir Icesave. Þeir segja að við getum ekki staðið í skilum. Hér á Íslandi eru það stúdent frá Austur-Þýskalandi, skipstjóri  og jarðfræðingur sem nenna ekki að hafa þetta mál hangandi yfir sér lengur. 

Eru menn ekki með öllu mjalla, hvar eru fagleg vinnubrögð og rökræða. Voru það ekki VG sem gagnrýndu gerræðisleg vinnubrögð framkvæmdavaldsins hjá fyrri ríkistjórn. 

 

Icesave úr nefnd í næstu viku

Ringlaður Ögmundur

Sat á þingpöllum í dag og fylgdist með umræðunni um aðildarumsókn Íslendinga að ESB. Þetta var á köflum stórfurðulegur málflutningur og sérstaklega fannst mér ræða Ögmundar Jónassonar undarleg. Hann hafði uppi stór orð um það hvað allt væri slæmt hjá Evrópusambandsríkjunum og að hann væri alfarið á móti því að ganga í ESB. Því næst sagði hann að hann myndi styðja frumvarpið um aðildarumsókn í ESB eftir einhverjar samningaviðræður. Ég veit ekki hvort hann átti einhverjar samningaviðræður við sjálfan sig því ég hélt að menn ættu að kjósa samkvæmt eigin sannfæringu. Hann átti í miklum vandræðum með að svara fyrirspurnum frá þingmönnum um kostnað og hvort hann væri tilbúinn að leggja út í svona mikinn kostnað um leið og hann þyrfti að skera niður í heilbrigðiskerfinu. Hann fór undan í flæmingi og sagði að aðildarumsókn ætti nú ekki að kosta eins mikið og menn héldu. Ég fór síðan ásamt nokkrum VG kjósendum og við reyndum að ná tal af Ögmundi til að reyna átta okkur á því hver raunveruleg afstaða hans væri. Okkur var tilkynnt að hann væri á fundi og gæti ekki hitt okkur. Ég held miklu frekar að hann hafi ekki vitað í hvorn fótinn hann ætti að stíga og hafi hreinlega ekki getað horfst í augu við kjósendur sína. Tek fram að ég kaus ekki VG heldur sjálfa mig og er satt best að segja mjög fegin að hafa ekki kosið neinn af fjórflokkunum.

Komin heim

Komin heim eftir vel heppnaða sumarleyfisferð með fjölskyldunni til Svíþjóðar og Ungverjalands. Við vorum að heimsækja okkar gamla heimabæ í Svíþjóð og hitta vini og kunningja þar. Elsti sonurinn er í læknisfræði í Ungverjandi og var að klára þriðja árið þar svo okkur fannst upplagt að halda upp á það með honum. Það var mjög athyglisvert að heimsækja þessi tvö ESB lönd og upplifa hve ólíkt kreppan hefur áhrif á þau. Ég gat ekki betur séð en að flest gengi sinn vanagang í Svíþjóð nema að það er þó nokkur sparnaður innan heilbrigðisgeirans. Mest finnur maður þó fyrir því hvað krónan okkar er orðin léleg í samanburði við sænsku krónuna og ekki batnar það þegar maður er staddur á Kastrup og þarf að borga í dönskum krónum. Lítil vatnsflaska kostar 30 danskar krónur en það gerir rúmar 700 ísl. krónur.  Ungverjar eru mjög áhyggjufullir fyrir framtíðinni. Þar hefur Aljóðagjaldeyrissjóðurinn komið til aðstoðar eins og hjá okkur. Mörg fyrirtæki hafa verið einkavædd og öll þjónusta hefur hækkað. Gjaldmiðillinn sem er forinta hefur lækkað eins og íslenska krónan svo innfluttar vörur hafa hækkað eins og hjá okkur og þeir eru líka mjög háðir innflutningi en þeir mega ekki taka upp Evru þó að þeir séu búnir að vera í ESB í mjög mörg ár. Það eru mjög góðir háskólar í landinu en vel menntaðir einstaklingar eins og læknar flýja land þar sem launin eru svo léleg í Ungverjalandi. Vonandi lendum við ekki í sömu vandræðum. Er að reyna að átta mig á því sem hefur gerst hérna heima síðan ég fór. Fegin að við erum ekki ekki búin að samþykkja ríkisábyrgð á Icesaveskuldinni. Finnst jafnvel fleiri vera farnir að skilja hvað þessi samningur er mikið bull. Meira að segja Davíð Oddsson farinn að mótmæla þessari vitleysu. Það er fyrst og fremst Steingrímur J. sem berst um á hæl og hnakka og ver þessa ríkisábyrgð enda finnst mér hann vera orðinn hálf þreytulegur aumingjans maðurinn.

Verð ég stór skuldug þegar ég kem heim aftur?

Ég er að fara á morgun til Svíþjóðar á mínar gömlu heimaslóðir.Ég bjó þar í níu ár og börnin fjögur áttu þar yndislega æsku.  Það er með svolítið blendnum tilfinningum sem ég fer í burtu að þessu sinni. Ég má eiginlega ekki vera að því að yfirgefa þjóð mína núna. Ég er að undirbúa borgarafund um Icesavedeiluna í Iðnó á mánudaginn. Ég er líka svo hrædd  um að hið háa Alþingi geri börnin mín stórskuldug meðan ég er fjarverandi og ég hafi ekkert um það að segja. Ég vil að börnin mín verði Íslendingar og þess vegna lagði ég svo ríka áherslu á að flytja heim áður en þau færu að festa of miklar rætur í Svíþjóð. Mig langar líka til að eyða ellinni á Íslandi. Reyndar þarf ég ekki að kvarta því ég vann við kennslu í níu ár í Svíþjóð og á þeim tíma safnaði ég í sænskan lífeyrissjóð. Ég held ekki að þeir hafi verið að braska með Lífeyrissjóðina í Svíþjóð svo það er gott til þess að vita að eiga von á peningum í erlendri mynt. Ég er líka á þeirri skoðun að það sé hollt fyrir mann að gleyma áhyggjum um stund og koma endurnærður til baka í baráttuna því ég er nokkuð viss um að erfiðleikarnir séu rétt að byrja. Ég vona svo sannarlega að þið kæru landar standið vaktina meðan ég er fjarverandi.

Enn um Icesave-áhyggjur

Ég var að koma heim eftir nokkurra daga frí á Norðfirði. Eftir að hafa mætt á Austurvöll nánast daglega,fylgst með á blogginu ,skrifað þingmönnum, verið á borgarafundum og fundum hjá Vaktinni þá var það satt best að segja svolítið blendin tilfinning að fara í frí. Verð að taka fram að ég komst mjög takmarkað á netið. Ég gerði mér betur grein fyrir því hvað fréttatímar fjölmiðlanna gefa okkur litla sýn á það sem er að gerast. Ég skildi þess vegna betur hvers vegna það eru svona margir sem hafa engar áhyggjur af því að við séum að fara að gangast í ábyrgð fyrir kúlulán sem við getum ekki borgað. Ég fór líka að velta því fyrir mér hvort ég væri ekki bara svolítið rugluð að hafa svona miklar áhyggjur af Icesaveláninu og framtíð Íslands. Ég er mikill sundfíkill og mætti auðvitað í laugina í Neskaupstað alla daga og eftir góðan sundsprett var farið í heita pottinn. Mér varð það á tvisvar að nefna þessar áhyggjur mínar og fékk satt best að segja mjög dræmar undirtektir. Ég fór  að velta því fyrir mér hvort ég væri orðin óþolandi á mannamótum og það væri best að þegja og fá svo ærlega útrás á blogginu þegar ég kæmi heim. Þið eruð sem sagt þolendur,kæru bloggvinir. Ég var á undirbúningsfundi  um borgarafund um Icesavedeiluna núna í kvöld og þar fékk ég reyndar staðfest að það er ekki bara tómt bull í mér að vera svona áhyggjufull yfir þessum samningi. Á fundinn mætti m.a.Helgi Grétarsson lögfræðingur og meðlimur í Indefence hópnum og kom hann með margar athyglisverðar upplýsingar sem skýra enn frekar vonda stöðu okkar. Það besta var að ég fann að ég var ekki ein með þessar áhyggjur.

Skyldulesning um IceSave.

Herdís Þorgeirsdóttir prófessor í lögum skrifar góða grein í Fréttablaðið í dag. Margt gott kemur fram hjá henni.

Ógn við öryggi og sjálfstæði þjóðar – og framtíð evrópsks samstarfs

Herdís Þorgeirsdóttir

Herdís Þorgeirsdóttir skrifar:

Fámenn þjóð á hjara veraldar stendur ein andspænis voldugum nágrannaríkjum, þjóðum sem hún til langs tíma hefur álitið vinaþjóðir. Þessari þjóð sem háð hefur harða lífsbaráttu á mörkum hins byggilega heims í meira en þúsund ár er gert að kokgleypa samning um óviðráðan­legar skuldir sem kunna að gera út af við efnahagslegt sjálfstæði hennar og skerða grundvallarréttindi þeirra sem áttu engan þátt í að stofna til þeirra. Skuldir sem urðu til í útrás fjármálafyrirtækja, sem uxu ríkinu yfir höfuð þegar þau tóku þátt í darraðardansi óheftrar markaðshyggju.

Íslenska ríkið hafði gengið til samstarfs við aðrar Evrópuþjóðir með undirritun EES-samningsins 1993, sannfært um að evrópskt efnahagssvæði myndi stuðla að uppbyggingu Evrópu á grundvelli friðar, lýðræðis og mannréttinda eins og segir í inngangsorðum samningsins. Þar áréttuðu þessi ríki náin samskipti sín, sameigin­legt gildismat frá fornu fari og evrópska samkennd.

Bretar og Hollendingar eru stofnaðilar að Evrópuráðinu og ásamt Íslendingum í hópi fyrstu Evrópuþjóðanna til að undirrita Mannréttindasáttmála Evrópu 1950. Á rústum síðari heimsstyrjaldarinnar strengdu þessar þjóðir heit um að virða mannréttindi, lýðræði og réttarríki.

Þegar lagður var grunnurinn að stofnun Evrópuráðsins 1949 sagði Winston Churchill forsætisráðherra Breta að þessi ríki hefðu ekki tekið höndum saman gegn öðrum kynþáttum eða þjóðum heldur gegn kúgun og harðstjórn sem birtist í alls konar dulargervum. „Við verðum að hefja okkur yfir hömlulausar, eigingjarnar hvatir sem hafa sundrað þjóðum Evrópu og breytt þeim í rústir," sagði hann. Nú sextíu árum síðar stöndum við andspænis tveimur voldugum þjóðum sem í bandalagi við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn eru að gera atlögu að íslenskum almenningi, börnum okkar og framtíð. Þær krefjast þess að stjórnvöld geri samninga fyrir hönd barna okkar og barnabarna, samninga sem munu bera fámenna þjóð ofurliði. Bretar eru komnir langan veg frá þeim hugsjónum sem birtast í ræðu Churchills eftir stríð og minna má Hollendinga á óráðsíu og sífelld gjaldþrot Rembrandts. Sem betur fer voru skuldunautarnir ekki utanlands því þá hefðu meistaraverkin verið flutt úr landi.

Er það skylda okkar að greiða fyrir þessa reikninga? Ef svarið er afdráttarlaust já hví hræðast þessar þjóðir dómstólaleiðina eða alþjóðlegan gerðardóm? Hví ganga þessar þjóðir á skjön við þann grunn, sem Evrópusambandið byggir tilverurétt sinn á sem eru hin sameiginlegu gildi Evrópu? Ef þær gera það þá liðast Evrópusambandið í sundur. Evrópusambandið með sinn innri markað og markmið um hagsæld hefur staðfest með breytingum á Rómarsáttmálanum að virðing fyrir grundvallarréttindum er forsenda fyrir því að annað gangi, líka fjármálamarkaðir. Bandalag var lykilorðið í stofnun Evrópubandalagsins.

Minni á orð Roberts Schumans, eins af stofnendum Evrópuráðsins og kola- og stálbandalagsins, forvera Evrópubandalagsins, manns sem skildi út á hvað evrópsk samvinna ætti að ganga, ekki út á „hernaðarbandalag og ekki aðeins út á efnahagslegu einingu heldur fyrst og fremst út á hið siðmenntaða bandalag í víðtækasta skilningi þess orðs." Forystumenn Evrópuríkja sem nota eða nýta sér tengsl við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn til að kúga fámenna þjóð eru komnir svo langt frá þeim stórhuga mönnum sem stofnuðu Evrópuráðið, þeirri siðmenntuðu hugsun sem þar réði för, að þeir eiga meira sameiginlegt með rústunum en hugmyndinni um réttar­ríkið og virðingu fyrir mannréttindum. Sú leið sem hér hefur verið farin sýnir að fleira hefur skemmst í alþjóðavæðingu viðskipta en fjárhagslegir hagsmunir. Forystumenn þessara þjóða eru að koma fram við íslensku þjóðina af fádæma óvirðingu.

Íslenska þjóðin stofnaði ekki til þessara skulda. Hvaðan kemur henni skyldan til að greiða skuldir sem einkaaðilar stofnuðu til eftir að bankarnir fóru úr ríkis­eigu? Einkavæðing fyrirtækja og afnám miðstýringar og reglna var fylgifiskur alþjóðlegra viðskipta og fjármagnsflæðis yfir landamæri. Stjórnvöld kváðust vera að draga úr eigin áhrifum með því að gefa markaðinum svigrúm. Þær voru lágværar raddirnar - einstakra fræðimanna, sem bentu á hættur þessarar þróunar þar sem stórfyrirtæki myndu vaxa ríkjum yfir höfuð - fjármálareglur fylgdu ekki ógnvænlegri hnattvæðingu sem studd var af Alþjóðagjaldeyris­sjóðnum og Alþjóðaviðskiptastofnunni sem hafa vanrækt að gefa því gaum hvaða samfélagslegu áhrif framganga þeirra hefur á samfélög.

Setning Evróputilskipana sem var liður í að mynda sameigin­legan markað fyrir banka- og verðbréfaþjónustu innan EB áttu að koma á samræmdum reglum og eftirlitskerfi sem ætlað var að efla öryggi fjármálaþjónustu, verjast kerfisáhættu, auka neytendavernd og stuðla að skilvirkum og samkeppnishæfum markaði á þessu sviði. Stofnaður var tryggingarsjóður innistæðueigenda með lögum 98/1999 og skyldu aðildarfyrirtæki ekki bera ábyrgð á skuldbindingum sjóðsins umfram lögbundin framlög til hans.

Stefán Már Stefánsson prófessor og Lárus Blöndal hæstaréttarlögmaður hafa bent á sterk lögfræðileg rök um að íslensku þjóðinni beri ekki að endurgreiða þeim innistæðueigendum sem lögðu inn í útibú íslensku bankanna fyrir hrunið. Þeim rökum hefur ekki verið hnekkt. Þeir benda á að ríkisábyrgð verði ekki til úr engu. Til þess að ríkisábyrgð stofnist þarf afdráttarlausa lagaheimild sem ekki er til staðar nú vegna tryggingarsjóðsins.

Það má benda á atriði sem veikja stöðu íslenskra stjórnvalda, eins og skort á eftirliti með útibúum erlendis; yfirlýsingar ráðamanna í samtölum í miðju fátinu þegar hér verður kerfishrun og neyðarlög eru sett. En skuldbindur slíkt komandi kynslóðir? Ríkisábyrgð verður ekki til í samtölum manna á milli. Setning hryðjuverkalaga á íslenskan banka er einnig stórfellt álitamál í þessu samhengi. Þessi álitaefni æpa á meðferð dómstóla eða óháðra úrskurðaraðila.

Þetta eru þó ekki aðeins lögfræðileg álitaefni, þau snúast einnig um pólitík en fyrst og síðast um siðferði í samskiptum á milli þjóða. Einn þekktasti lögspekingur 20. aldarinnar, Louis Henkin, sagði að alþjóðalög vikju alltaf fyrir þjóðarhagsmunum. Engin þjóð beygir sig undir lög sem ógna öryggi hennar og sjálfstæði. Þjóðir gera samninga sín á milli og grundvallarregla í þjóðarétti er að samninga beri að virða. En ekki nauðasamninga. Ekki samninga sem er fyrirséð að ekki er hægt að standa við. Icesave-samningarnir eru eins og Versalasamningarnir þar sem sigurvegarar fyrri heimsstyrjaldarinnar, Bandaríkin, Bretar og Frakkar sömdu um þær stríðsskaðabætur sem Þjóðverjar skyldu borga án þess að Þjóðverjar kæmu að þeim samningum.

Með þessum samningum er gerð aðför að einstaklingum sem byggja þetta land til frambúðar. Öryggi íslensku þjóðarinnar og sjálfstæði er ógnað. Forsvarsmenn þessara ríkja setja inn í samninginn að þeim verði gert kleift að gera fjárnám í eigum íslensku þjóðarinnar ef hún getur ekki staðið í skilum. Ásælast forsvarsmenn þessara nágrannaþjóða náttúruauðlindir okkar? Hve langt eru þeir ekki komnir frá þeim hugsjónum sem evrópsk samvinna byggir á? Hvar er evrópska samkenndin? Vilja þeir að ungir Íslendingar yfirgefi landið sitt þannig að því blæði? Vilja þeir hneppa næstu kynslóð í fjötra skulda? Vilja þeir draga niður lífskjör heillar þjóðar til framtíðar? Vilja þeir Gullfoss, Geysi og Þingvelli? Við myndum aldrei gera kröfu um Shakespeare og Rembrandt. Á maður að trúa því að eftir 60 ár af evrópsku samstarfi þá standi aðeins ein evrópsk þjóð með íslensku þjóðinni - og hún er enn fámennari.

Við getum þráttað endalaust um að setning neyðarlaga eða að gallar í evópskri löggjöf hafi kallað yfir saklausa þjóð ábyrgð. Á meðan blæðir okkur út. Þessar voldugu þjóðir treysta sér ekki til að fara dómstólaleiðina eða kalla á úrskurð óháðra aðila utan lögsögu hlutaðeigandi ríkja. Þó er ljóst að hin lögfræðilegu álitaefni snúast ekki um tæknilegar útfærslur á lagaákvæðum heldur grundvallarspurningar í þjóðarétti.

Hví taka þessar þjóðir þá ekki allt eignasafnið sem á að duga langleiðina fyrir Icesave-innistæðunum og láta áhættuskiptin eiga sér stað hér og nú? Þær hafa mannafla og aðstöðu til að gera sem mest úr þessum eigum innan sinnar lögsögu. Þessar fjölmennu evrópsku þjóðir þurfa ekki að óttast að með því móti bresti stíflan og enginn muni lengur taka mark á Evrópusambandinu og að hinn innri markaður muni hrynja. Ábyrgð þeirra er mikil. Nú reynir á hvort þar eru stjórnspekingar í ætt við þá sem hófu evrópska samvinnu upp úr rústum mikilla hörmunga fyrir meira en hálfri öld. Raunveruleg stjórnkænska er að þora að gera hið ómögulega og takast það. Lymska er heigulsháttur. Íslendingar efast sumir hvort þeir eigi, svo vitnað sé í Shakespeare „að þreyja þolinmóðir í grimmu éli af örvum ógæfunnar eða vopn grípa mót bölsins brimi og knýja það til kyrrðar." Hvorugt kann góðri lukku að stýra - hvorki fyrir Íslendinga né fyrir evrópska samvinnu. Voldugar evrópskar þjóðir hafa í hendi sér framtíð evrópskrar samvinnu. Ef hún hefst á atlögu gegn fámennri þjóð með stuðningi Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eru það váleg tíðindi fyrir framtíð Evrópu.

Höfundur er prófessor og doktor í lögum frá lagadeildinni í Lundi.

Gilda aðrar reglur fyrir Ísland?

Í fréttum á stöð tvö var sagt frá tveggja daga leiðtogafundi Evrópusambandsríkja. Á þeim fundi var ákveðið að stofna samevrópskt fjármálaeftirlit. Nýja fjármálaeftirlitið getur ekki skipað ESB ríkjum að nota skattfé almennings til að bjarga fjármálastofnunum frá hruni.

Samkvæmt tilskipun ESB er ekki leyfilegt að gera aðildarríki ábyrg fyrir bankainnistæðum. Tilskipun ESB er á þessari síðu. Hvers vegna eru íslensk stjórnvöld ólm í að borga það sem þau eiga ekki að borga.

Við ætlum að standa vaktina

Mig langar að benda ykkur á bloggsíðu Vaktarinnar. Við erum nokkur sem stofnuðum hóp sem hefur þann megin tilgang að standa vörð um almenning . Við ætlum að veita stjórnvöldum og fjölmiðlum aðhald með gagnrýnni umfjöllun. Sjá hér

Er Icesaveskuldin aðgöngumiði inn í ESB

Hvers konar bull er þetta. Eiga menn að skrifa undir samning sem þeir fá ekki að sjá?  Það er verið að setja okkur upp við vegg og neyða okkur til að skrifa undir. Eigum við að samþykkja eitthvað sem við getum ekki staðið við og það sem meira er mótaðilinn veit að við getum ekki borgað. Það hlýtur að vera þarna eitthvað gruggugt á ferðinni sem við fáum ekki að sjá. Mig grunar helst að það eigi að nota skuldina sem aðgöngumiða inn í ESB. Það verða sennilega engar aðildarviðræður því  samningsstaða okkar verður svo hrikaleg. Ætlar ESB að nota Icesave til að komast yfir auðlindir okkar. Viljum við fara inn í ESB sama hvað það kostar og hvað getum við gert?

Enn leynd yfir Icesave-samningi

Heiða vinkona handtekin af stjórnvöldum en Sigurjón bankastjóri hvítþveginn í Kastljósinu

Hvað er eiginlega í gangi í íslensku samfélagi? Heiða okkar var handtekin fyrir borgaralega óhlýðni fyrir framan Alþingishúsið  í dag. Það sem hún vann sér til saka var að sitja fyrir framan Alþingishúsið og mótmæla því að stjórnvöld skrifi upp á Icesave samninginn.  Á sama tíma er Sigurjón Árnason fyrrverandi bankastjóri Landsbankans hvítþveginn í Kastljósinu af lögfræðingi  sínum fyrir lána  sjálfum sér 70 milljónir úr eigin lífeyrissjóði. Í hvaða liði eru stjórnvöld? Ætla þau að standa með Heiðu eða Sigurjóni bankastjóra?